Za co odpowiada członek zarządu spółki z o.o. ?
1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności
Kodeks spółek handlowych w art. 299 kodeksu spółek handlowych, przewiduje osobistą odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania wobec wierzycieli. Artykuł 299 KSH stanowi sankcję za nieprawidłowe prowadzenie spraw spółki, tzn. takie, które doprowadziło do niezaspokojenia się wierzyciela
z majątku spółki ze względu na niemożliwość prowadzenia z niego skutecznej egzekucji.
Odpowiedzialność członków zarządu jest osobista i solidarna.
Odpowiedzialność osobista oznacza, iż członkowie zarządu odpowiadają swoim majątkiem prywatnym za całość zobowiązań spółki, a solidarna, że wszyscy członkowie zarządu odpowiadają za cały dług. Określona w art. 299 KSH odpowiedzialność ma charakter subsydiarny, ponieważ uzależniona jest od niemożności uzyskania zaspokojenia roszczenia od spółki. Oznacza to, że wierzyciel musi dochodzić zaspokojenia swoich roszczeń w pierwszej kolejności od spółki, a dopiero w sytuacji gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, może wystąpić z żądaniem zaspokojenia swojego roszczenia do członków jej zarządu.
Zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i w doktrynie przyjmuje się, iż odpowiedzialność za zobowiązania spółki ponoszą osoby, które były członkami zarządu w czasie, kiedy zobowiązania te powstały lub stały się wymagalne, przy czym równocześnie musiały wystąpić wówczas przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub otwarcia postępowania układowego.
W związku z powyższym za dane zobowiązanie spółki odpowiadają osoby:
1) które były członkami zarządu w czasie jego powstania, oraz
2) te, które pełniły funkcję członka zarządu w czasie, gdy zobowiązanie to już istniało i było wymagalne.
Niezwykle istotnym jest to, że samo wykreślenie członka zarządu z rejestru, albo fakt, że nigdy nie został do niego wpisany nie wyłącza jeszcze jego odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki również po wykreśleniu go z Krajowego Rejestru Sądowego. Momentem, od którego rozpoczyna się odpowiedzialność członka zarządu jest podjęcie uchwały powołującej go do pełnienia funkcji członka zarządu, nie zaś moment dokonania wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, który ma charakter jedynie deklaratoryjny.
Powołany już wyżej art. 299 KSH przewiduje bardzo szeroki zakres odpowiedzialności członka zarządu i obejmuje wszystkie należności wobec spółki, co do których egzekucja okazała się bezskuteczna. Co istotne, wierzyciel spółki poza należnością główną może dochodzić również zwrotu kosztów procesu wytoczonego przeciwko spółce, odsetek ustawowych za czas opóźnienia oraz kosztów bezskutecznej egzekucji. Nadto należy podkreślić, że wbrew dosyć powszechnie panującej ale błędnej opinii, bez znaczenia pozostaje fakt, czy są to należności prywatnoprawne czy też publicznoprawne.
Osoba będąca członkiem zarządu odpowiada więc za zobowiązania spółki nie tylko wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Urzędu Skarbowego, ale również za zobowiązania spółki wobec innych podmiotów, w tym pracowników i kontrahentów.
2. Przesłanki odpowiedzialności członka zarządu
Zasadniczą przesłanką odpowiedzialności jest bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. Z reguły bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce zostaje stwierdzona postanowieniem właściwego komornika.
Należy jednak pamiętać, że nie zawsze wszczynanie egzekucji przeciwko spółce będzie konieczne. W przypadku, gdy istnieją oczywiste powody do stwierdzenia, iż postępowanie egzekucyjne nie przyniesie oczekiwanego skutku, bezskuteczność egzekucji może być dowodzona również w inny sposób.
Niezależnie od powyższego, należy wskazać, iż sam fakt prowadzenia przeciwko spółce bezskutecznej egzekucji nie jest jeszcze wystarczającą przesłanką do pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności. W art. 299 § 2 KSH wskazane zostały warunki, których spełnienie powoduje możliwość uchylenia się od odpowiedzialności.
Zgodnie z art. 299 KSH warunkiem wystąpienia z powództwem przeciwko członkowi zarządu jest:
1) bezskuteczność prowadzonej przeciwko spółce egzekucji oraz
2) brak możliwości wykazania przez członka zarządu jednej z trzech wskazanych poniżej okoliczności uwalniającej go od odpowiedzialności.
Co ważne, członek zarządu może jednak uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, jeżeli wykaże, że:
1) we właściwym czasie złożył wniosek o ogłoszenie upadłości lub podanie o otwarcie postępowania układowego, albo
2) niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub o otwarcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo
3) pomimo niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub o otwarcie postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.
3. Przedawnienie roszczeń przeciwko członkowi zarządu
Jeżeli chodzi o kwestię przedawnienia roszczeń przeciwko członkom zarządu, to należy wskazać, że do przedawnienia roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu zastosowanie znajdzie 3 – letni termin przedawnienia, o którym mowa
w art. 4421 § 1 Kodeksu cywilnego.
Bieg terminu przedawnienia co do zasady rozpoczyna się od dnia, w którym możliwe było stwierdzenie bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce. Takim standardowym stwierdzeniem bezskuteczności jest powołane już wyżej postanowienie komornika o bezskutecznej egzekucji wobec spółki.
Wobec powyższego po upływie trzech lat od momentu uzyskania przez wierzyciela wiadomości, iż dochodzenie roszczeń wobec spółki jest bezskuteczne, roszczenie to przedawnia się, a pozwany członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności podnosząc zarzut przedawnienia.
4 .Podsumowanie
Mając powyższe na uwadze oczywistym jest, że z pełnieniem funkcji członka zarządu spółki z o.o. związane jest ryzyko ponoszenia przez członka zarządu odpowiedzialności za zobowiązania spółki w razie jej niewypłacalności.
Ryzyko to jest o tyle duże, że członek zarządu odpowiada całym swoim majątkiem nie tylko za własne decyzje, ale również za działania pozostałych członków zarządu, a także pracowników spółki, których błędne działania, decyzję mogą rodzić powstanie określonych zobowiązań wobec spółki.
Niemniej jednak osobista odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki, pomimo swojego surowego charakteru, nie pozbawia ich możliwości obrony, dając pozwanym członkom zarządu prawo uwolnienia się od niej.
Pamiętać należy jednak, że w takiej sytuacji ciężar udowodnienia przesłanek uwalniających od odpowiedzialności spoczywa na pozwanym członku zarządu, co oczywiście stawia go w trudniejszej pozycji procesowej.
Wobec powyższego każdy kto otrzyma propozycję pełnienia funkcji członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przed wyrażeniem zgody na objęcie funkcji i podjęciem ostatecznej decyzji, musi dokonać analizy sytuacji prawnej i finansowej danej spółki, biorąc pod uwagę, że po spełnieniu wyżej opisanych przesłanek może ponosić odpowiedzialność całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki.
Autor:
Bartłomiej Laburda
Radca prawny, Partner
Treść niniejszego wpisu nie stanowi opinii lub informacji prawnej i nie może być podstawą do podejmowania decyzji z zakresu prawa czy obrotu gospodarczego. Zmienność prawa, kierunków orzecznictwa, czy też poglądów doktryny kształtujących się na ich gruncie powoduje, iż treść wpisu może wymagać modyfikacji lub uzupełnienia. Co więcej treść wpisu nie uwzględnia okoliczności i stanu faktycznego danej sprawy, które są decydujące dla zajęcia stanowiska w konkretnej sprawie i sformułowania wiążącej opinii prawnej.
