Opublikowane w

Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych

Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych

W dniu 13 października 2022 r. wejdą w życie nowe regulacje Kodeksu spółek handlowych, dotyczące przede wszystkim prawa grup spółek, wprowadzone nowelą KSH z dnia 9 lutego 2022 (Dz.U. z 2022 r. poz. 807). Dodatkowo wyposażono rady nadzorczej w narzędzia, które mają ułatwić członkom rady nadzorczej sprawowanie kontroli i nadzoru nad działaniami zarządu.

Poniżej przedstawiamy najistotniejsze z wprowadzonych zmian:

1.Nowelizacja wprowadza do Kodeksu spółek handlowych definicję grupy spółek jako spółki dominującej i spółek zależnych kierujących się wspólnym interesem, przy jednolitym kierownictwie nad tymi spółkami. Wskazuje się przy tym, że zasada ta nie oznacza nadrzędności interesu grupy spółek nad interesami konkretnej spółki. Ma ona natomiast na celu dążenie do pogodzenia interesu grupy spółek z własnymi interesami spółki.

W przypadku wyrażenia woli uczestniczenia w grupie spółek, konieczne będzie podjęcie przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie spółki zależnej uchwały o uczestnictwie w grupie spółek, wraz ze wskazaniem spółki dominującej. Niezbędne jest również ujawnienie w Krajowym Rejestrze Sądowym swojego uczestnictwa w grupie spółek zarówno przez spółkę dominującą, jak również spółkę zależną.

Dopuszczalne zatem będzie funkcjonowanie w praktyce dwóch rodzajów holdingów faktycznych: podlegających przepisom art. 211-2116 (tzw. holdingi faktyczne „rejestrowe”) oraz niepodlegających ww. przepisom (tzw. holdingi faktyczne „nierejestrowe”). O zastosowaniu wskazanych przepisów decyduje wola spółek.

Co istotne, ograniczono zakres prawa podmiotowego grup spółek jedynie do spółek kapitałowych, wykluczono natomiast m.in. spółki osobowe, spółki w likwidacji i spółki w upadłości. Nie przewidziano również możliwości, aby w roli spółki dominującej mogła wystąpić spółdzielnia, fundacja prowadząca działalność gospodarczą, czy też osoba fizyczna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą.

2. Wraz z wprowadzoną nowelą dokonano legitymizacji wyłączenia odpowiedzialności  zarządców oraz nadzorców w grupie spółek od ponoszenia odpowiedzialności. Zgodnie z art. 211 4 KSH: Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurent oraz likwidator spółki uczestniczącej  w grupie spółek może się powoływać na działanie lub zaniechanie w określonym interesie grupy spółek, jeżeli spółka ujawniła uczestnictwo w grupie spółek.

Z treścią powyższego przepisu powiązać należy art. 215 §1 KSH, na mocy którego: członek zarządu, komisji rewizyjnej, oraz likwidator spółki zależnej nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia, w tym na podstawie art. 293, art. 300(125) i art. 483. Powyższy przepis stosuje się odpowiednio  do wymienionych wyżej osób ze spółki dominującej, działających w interesie grupy spółek (art. 215 §2 KSH).

Kolejnym kluczowym elementem wprowadzonych zmian jest możliwość wydawania spółce zależnej przez spółkę dominującą tzw. wiążących poleceń (w formie pisemnej lub elektronicznej), o ile jest to uzasadnione interesem grupy spółek (art. 212 – art. 214 KSH).

Przyjęcie wiążącego polecenia spółki dominującej przez spółkę zależną wymagać będzie uprzedniej uchwały zarządu spółki zależnej. Wspomniana uchwała jest podejmowana, o ile nie wystąpią przesłanki negatywne, o których mowa w art. 214 §1-3, tj. zarząd spółki zależnej może odmówić wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej, jeżeli prowadziłoby to do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki. Zarządy spółek zależnych niebędących spółką jednoosobową, będą mogły dodatkowo, w formie uchwały, odmówić wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że wykonanie takiego polecenia jest sprzeczne z interesem spółki zależnej i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominująca lub inną spółkę uczestniczącą w grupie spółek w okresie najbliższych dwóch lat. Umowa albo statut spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek może przewidywać dodatkowe przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia.

3. Poza możliwością wydawania wiążących poleceń spółkom zależnym, Ustawa  nowelizująca wprowadza szereg przepisów, które pozwalają spółce dominującej na sprawne zarządzanie grupą spółek, w tym m.in. umożliwiające jej w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółek zależnych należących do grupy spółek, jak również żądać od spółek zależnych udzielenia informacji.

Ponadto rada nadzorcza spółki dominującej na mocy art. 217 KSH uzyska prawo do sprawowania stałego nadzoru nad spółkami zależnymi należącymi do grupy spółek w zakresie realizacji interesu grupy spółek, niemniej umowa lub statut spółki zależnej może wyłączyć powyższe uprawnienia. Jeżeli spółka dominująca nie będzie posiadać rady nadzorczej, uprawnienie to przysługiwać będzie zarządowi spółki dominującej.

Istotnym instrumentem wzmacniającym dodatkowo pozycję spółki dominującej przewidzianym w Ustawie nowelizującej, będzie możliwość przymusowego wykupu przez spółkę dominującą udziałów lub akcji drobnych (mniejszościowych) wspólników spółki zależnej. Prawo takie przysługiwać będzie spółce dominującej reprezentującej co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki (a w przypadku zawarcia stosownych postanowień w umowie lub statucie spółki zależnej, nawet w przypadku posiadania przez spółkę dominującą nie mniej niż 75% kapitału zakładowego).

4. W ramach ochrony wspólników mniejszościowych spółki zależnej przewidziano obowiązek sporządzenia przez spółkę zależną sprawozdania o powiązaniach tej spółki ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego, wskazującego m.in. wiążące polecenia spółki dominującej względem spółki zależnej należącej do grupy.

Ponadto, wspólnicy mniejszościowi zyskają prawo do żądania wyznaczenia przez sąd rejestrowy firmy audytorskiej w celu zbadania rachunkowości oraz działalności grupy spółek.

Wprowadzono również, na mocy art. 2110 KSH, uprawnienie wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej, reprezentujących nie więcej niż 10% kapitału zakładowego spółki,  do żądania umieszczenia w porządku obrad zgromadzenia wspólników lub odpowiednio wlanego zgromadzenia tej spółki podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich udziałów (akcji) przez spółkę dominującą na warunkach rynkowych (sell-out).

5. Istotną jest również regulacja odpowiedzialności spółki dominującej za szkodę wyrządzoną spółce zależnej wykonaniem wiążącego polecenia, która to szkoda nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu.

Wprowadzono ponadto odpowiedzialność spółki dominującej wydającej wiążące polecenia w przypadku, gdy wykonanie takiego polecenia doprowadzi do obniżenia wartości udziałów lub akcji wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej.

6. Na mocy art. 2114  §1 KSH Ustawa nowelizująca przewidziała odpowiedzialność spółki dominującej względem wierzycieli spółki zależnej za wyrządzoną im szkodę. Tym samym jeżeli egzekucja przeciwko spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek okaże się bezskuteczna, spółka dominująca odpowiada za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej, chyba że nie ponosi winy lub szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.

7. Doprecyzowano i rozszerzono kompetencje rady nadzorczej w zakresie badania ksiąg i dokumentów spółki, jak również zobowiązano zarząd do niezwłocznego przekazywania dokumentów żądanych przez radę nadzorczą, na jej wniosek, w ciągu 2 tygodni od dnia zgłoszenia żądania. Przyznano radom nadzorczym uprawnienie do żądania od osób związanych ze spółką sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki, w szczególności jej działalności lub stanu majątkowego. Przedmiotem żądania mogą być również posiadane przez jego adresata informacje, sprawozdania lub wyjaśnienia dotyczące spółek zależnych oraz spółek powiązanych.

Nałożono na kluczowego biegłego rewidenta obowiązek udziału w posiedzeniu rady nadzorczej, przed zaopiniowaniem przez radę nadzorczą m.in. sprawozdania finansowego spółki.

Rada nadzorcza może ponadto ustanawiać doraźne lub stałe komitety, składające się z członków rady, a także powoływać doradców w celu zbadania spraw dotyczących spółki lub jej majątku (art. 2191, art. 3901 §1 pkt 2, art. 2192, art. 30071a).

Doprecyzowane zostały również przepisy o procedowaniu rady nadzorczej (art. 2211 KSH), m.in. w zakresie zwoływania posiedzeń, czy też ich częstotliwości, jak również w zakresie zasad głosowania jawnego oraz bezwzględnej większości głosów przy podejmowaniu uchwał rady nadzorczej (art. 222 §42 KSH).

Wprowadzono ponadto obowiązek protokołowania uchwał rady nadzorczej w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wraz z odesłaniem do stosowania przepisów dotyczących protokołów zarządu (art. 222 §2 KSH).

9. Ustanie uczestnictwa  w grupie spółek może nastąpić z woli tych spółek, poprzez podjęcie stosownej uchwały przez zgromadzenie wspólników lub odpowiednio walne zgromadzenie spółki zależnej, albo poprzez złożenie oświadczenia spółki dominującej spółce zależnej o ustaniu tego uczestnictwa.

Autor:

Radca prawny, Partner

Tomasz Młynarczyk

 

Treść niniejszego wpisu nie stanowi opinii lub informacji prawnej i nie może być podstawą do podejmowania decyzji z zakresu prawa czy obrotu gospodarczego. Zmienność prawa, kierunków orzecznictwa, czy też poglądów doktryny kształtujących się na ich gruncie powoduje, iż treść wpisu może wymagać modyfikacji lub uzupełnienia. Co więcej treść wpisu nie uwzględnia okoliczności i stanu faktycznego danej sprawy, które są decydujące dla zajęcia stanowiska w konkretnej sprawie i sformułowania wiążącej opinii prawnej.

Opublikowane w

Oddelegowanie członka rady nadzorczej do zarządu

Oddelegowanie członka rady nadzorczej do zarządu

Zgodnie z art. 383 §1 k.s.h. do kompetencji rady nadzorczej spółki akcyjnej należy delegowanie członków rady nadzorczej, na okres nie dłuższy niż trzy miesiące, do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, którzy zostali odwołani, złożyli rezygnację albo z innych przyczyn nie mogą sprawować swoich czynności.

Jak przyjmuje się w doktrynie, przesłanką delegowania członka rady nadzorczej do czasowego wykonywania czynności członka zarządu jest przede wszystkim brak wystarczającej liczby członków zarządu, który uniemożliwiał jego prawidłowe funkcjonowanie, a nie jest możliwe niezwłoczne powołanie kolejnego członka zarządu.

Taka sytuacja może wystąpić w szczególności, gdy członek zarządu, złożył swoją rezygnację, został odwołany bądź z innej przyczyny nie może sprawować swojej funkcji i w jej ramach wykonywać określonych czynności. Należy jednak pamiętać, iż kodeksowe przesłanki nie są wyczerpujące i wskazują jedynie przykładowe okoliczności uzasadniające decyzję rady nadzorczej dotyczącą delegowania członka rady do czasowego wykonywania funkcji członka zarządu.

Jakie są konsekwencje takiej delegacji ?

W razie podjęcia przez radę nadzorczą uchwały w sprawie delegacji członka rady nadzorczej do czasowego wykonywania czynności członka zarządu, oddelegowany członek rady nadzorczej z chwilą wskazaną w uchwale przestaje pełnić funkcję członka rady nadzorczej, a przejmuje prawa i obowiązki wynikające z pełnienia funkcji członka zarządu.

Jaki jest status prawny członka zarządu ?

Z chwilą delegacji członek rady nadzorczej wstępuje w status prawny członka zarządu, który nie może sprawować funkcji . Oznacza to, że nabywa on takie same obowiązki i uprawnienia w zakresie prowadzenia i reprezentowania spółki, jakie posiada członek zarządu. Wśród tych praw jest także prawo do wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z tą funkcją.

 Co z wynagrodzeniem ?

Skutki oddelegowania występują na każdej płaszczyźnie, również w zakresie wynagrodzenia członka rady nadzorczej, który został oddelegowany do wykonywania czynności członka zarządu. Oddelegowanemu członkowi rady nadzorczej z chwilą określoną w uchwale rady nadzorczej o oddelegowaniu jej członka do czasowego wykonywania funkcji członka zarządu nie przysługuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia z tytułu pełnionej funkcji w radzie, lecz od tej pory przysługuje mu wynagrodzenie właściwe dla członka zarządu lub określone zgodnie z innymi zasadami, gdy oddelegowanie nastąpiło z innej przyczyny niż zastępstwo dotychczasowego członka zarządu.

Na marginesie, należy wskazać, iż brak jest analogicznej regulacji w odniesieniu do  spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wobec tego brak jest podstaw do uznania, że radzie nadzorczej w spółce z o.o. przysługuje odpowiednie uprawnienie do tego posiadanego przez radzę nadzorczą w spółce akcyjnej na podstawie, stosowanego per analogiam, art. 383 k.s.h. Osiągnięcie tego skutku jest jednak możliwe i może nastąpić wyłącznie w drodze inkorporacji odpowiednich postanowień w umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Autor:

 

Bartłomiej Laburda

Radca prawny, Partner

Treść niniejszego wpisu nie stanowi opinii lub informacji prawnej i nie może być podstawą do podejmowania decyzji z zakresu prawa czy obrotu gospodarczego. Zmienność prawa, kierunków orzecznictwa, czy też poglądów doktryny kształtujących się na ich gruncie powoduje, iż treść wpisu może wymagać modyfikacji lub uzupełnienia. Co więcej treść wpisu nie uwzględnia okoliczności i stanu faktycznego danej sprawy, które są decydujące dla zajęcia stanowiska w konkretnej sprawie i sformułowania wiążącej opinii prawnej.

Opublikowane w

Czy na nabywcę wierzytelności wobec spółki przechodzi roszczenie przeciwko członkom zarządu z art. 299 k.s.h. ?

Czy na nabywcę wierzytelności wobec spółki z o.o. przechodzi roszczenie przeciwko członkom zarządu z art. 299 k.s.h ?

W obrocie gospodarczym bardzo często zdarzają się sytuacje, w których przedmiotem obrotu wierzytelnościami są wierzytelności, których nie udało się lub, których nie uda się (już po nabyciu) wyegzekwować od dłużnika, którym jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Czy w tej sytuacji na nabywcę wierzytelności przechodzi również uprawnienie do skierowania roszczenia przeciwko członkom zarządu spółki w oparciu o art. 299 k.s.h. ?

Zgodnie z art. 299 k.s.h. w sytuacji, w której egzekucja wobec spółki z o.o. okaże się bezskuteczna członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki.

Z kolei po myśli art. 509 § 2 k.c., wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Na podstawie wyżej powołanego  przepisu, cesjonariusz „wchodzi” w sytuację prawną cedenta. W wyniku przelewu wierzytelności w stosunku do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przechodzą na podstawie art. 509 § 2 k.c. na nabywcę wierzytelności także związane z tą wierzytelnością roszczenia odszkodowawcze przeciwko członkom zarządu spółki przewidziane w art. 299 § 1 k.s.h. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2006 r., V CSK 319/06, Glosa 2007, nr 4, s. 12, z dnia 30 września 2008 r., III CSK 12/08 oraz z dnia 12 kwietnia 2012 r., II CSK 390/11 – nie publ.).

Stanowisko to w pełni podzielił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2016 roku (sygn. akt  V CSK  579/15) wskazując, iż: „w związku z powyższym na podstawie umowy przelewu wierzytelności stwierdzonej nakazem zapłaty z dnia 12 marca 2003 r. Sądu Okręgowego w L. powódka nabyła także prawo do dochodzenia przeciwko pozwanym roszczenia o charakterze odszkodowawczym na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. bez konieczności nadawania na jej rzecz klauzuli wykonalności wymienionemu nakazowi zapłaty w trybie art. 788 § 1 k.p.c. skoro przesłanki tej odpowiedzialności, przewidziane w art. 299 § 1 k.s.h., ziściły się przed zawarciem umowy przelewu wierzytelności, tj. według oceny Sądu drugiej instancji, w dniu 29 marca 2006 r. – z chwilą dowiedzenia się wierzyciela o bezskuteczności egzekucji.”

Reasumując, należy wskazać, iż w wyniku przelewu wierzytelności w stosunku do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na nabywcę przechodzą na podstawie art. 509 § 2 k.c. także związane z tą wierzytelnością roszczenia odszkodowawcze przeciwko członkom zarządu przewidziane w art. 299 § 1 k.s.h.

Autor:

Bartłomiej Laburda

Radca prawny, Partner

 

Treść niniejszego wpisu nie stanowi opinii lub informacji prawnej i nie może być podstawą do podejmowania decyzji z zakresu prawa czy obrotu gospodarczego. Zmienność prawa, kierunków orzecznictwa, czy też poglądów doktryny kształtujących się na ich gruncie powoduje, iż treść wpisu może wymagać modyfikacji lub uzupełnienia. Co więcej treść wpisu nie uwzględnia okoliczności i stanu faktycznego danej sprawy, które są decydujące dla zajęcia stanowiska w konkretnej sprawie i sformułowania wiążącej opinii prawnej.

Opublikowane w

Oświadczenie o statusie dużego przedsiębiorcy

Oświadczenie o statusie dużego przedsiębiorcy

Zastanawiacie się, kto, kiedy i w jakiej formie zobowiązany jest do złożenia oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy?

A więc wyjaśniamy:

W dniu 01 stycznia 2020 r. wszedł w życie art. 4c (dodany ustawą z dnia 19.07.2019 r. (Dz.U. z  2019 r. poz. 1649) ustawy z dnia 08 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 935 z późn. zm.), zgodnie z którym „Dłużnik będący dużym przedsiębiorcą składa drugiej stronie transakcji handlowej oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy. Oświadczenie składa się w formie, w jakiej jest zawierana transakcja handlowa, najpóźniej w momencie jej zawarcia.”.

Pojęcie „dużego przedsiębiorcy” określono w art. 4 pkt 6 ww. ustawy i uznaje się za niego przedsiębiorcę niebędącego mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą ani średnim przedsiębiorcą. Przez tych przedsiębiorców rozumie się z kolei odpowiednio mikroprzedsiębiorcę, małego przedsiębiorcę i średniego przedsiębiorcę w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i art. 108 Traktatu (Dz.Urz. UE L 187 z 26.06.2014 z późn. zm.).

Odnosząc się zatem do treści załącznika nr I do Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. dużym przedsiębiorcą (przedsiębiorcą innym aniżeli mikro, mały lub średni) jest przedsiębiorca, który spełnia jedno z poniższych kryteriów:

1. zatrudnia 250 lub więcej pracowników;

2. zatrudnia mniej niż 250 pracowników, ale roczna suma bilansowa przedsiębiorcy przekracza równowartość w złotych polskich 43 miliony EUR lub łączny roczny obrót przekracza równowartość w złotych polskich kwotę 50 milionów EUR.

Przedsiębiorca winien zatem rozważyć, czy spełnia któreś z powyższych kryteriów. Jeżeli tak, to ciąży na nim obowiązek złożenia oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy.

Obowiązek ten istnieje w odniesieniu do umów:

1. zawieranych po dniu 1 stycznia 2020 r.;

2. w wyniku zawarcia, których przedsiębiorca staje się dłużnikiem, to znaczy podmiotem zobowiązanym do dokonania zapłaty za zamówiony towar, wykonaną usługę.

Oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy należy złożyć drugiej stronie umowy (której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi) w takiej formie w jakiej umowa jest zawierana i najpóźniej w momencie zawarcia umowy.

Co zrobić, gdy umowa nie zawiera postanowienia stanowiącego oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy, a zapisu takiego nie można do umowy wprowadzić (np. z uwagi na gotowy wzorzec umowy itp.)?

Najprostszym i najszybszym rozwiązaniem wydaje się, by duży przedsiębiorca złożył takie oświadczenie na odrębnym dokumencie, a dokument ten doręczył drugiej stronie umowy.

Treść oświadczenia nie jest skomplikowana, przykładowo może brzmieć:

„XYZ oświadcza, iż posiada status dużego przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 935 z późn. zm.).”.

Jakie są sankcje za niezłożenie oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy?

Odpowiedzialność za niezłożenie oświadczenia jest przerzucona w całości na dużego przedsiębiorcę. Niezłożenie takiego oświadczenia albo złożenie oświadczenia niezgodnego ze stanem rzeczywistym jest wykroczeniem zagrożonym karą grzywny do 5000 zł, o czym stanowi art. 13za ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych – „Kto wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 4c, nie składa oświadczenia, o którym mowa w tym przepisie, albo składa oświadczenie niezgodne ze stanem rzeczywistym, podlega karze grzywny.”. Orzekanie w sprawie o powyższy czyn następuje w trybie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Autor:

Radca prawny

Aleksandra Foremny

 

Treść niniejszego wpisu nie stanowi opinii lub informacji prawnej i nie może być podstawą do podejmowania decyzji z zakresu prawa czy obrotu gospodarczego. Zmienność prawa, kierunków orzecznictwa, czy też poglądów doktryny kształtujących się na ich gruncie powoduje, iż treść wpisu może wymagać modyfikacji lub uzupełnienia. Co więcej treść wpisu nie uwzględnia okoliczności i stanu faktycznego danej sprawy, które są decydujące dla zajęcia stanowiska w konkretnej sprawie i sformułowania wiążącej opinii prawnej.

Opublikowane w

Za co odpowiada członek zarządu spółki z o.o. ?

Za co odpowiada członek zarządu spółki z o.o. ?

1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności

Kodeks spółek handlowych w art. 299 kodeksu spółek handlowych, przewiduje osobistą odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania wobec wierzycieli. Artykuł 299 KSH stanowi sankcję za nieprawidłowe prowadzenie spraw spółki, tzn. takie, które doprowadziło do niezaspokojenia się wierzyciela
z majątku spółki ze względu na niemożliwość prowadzenia z niego skutecznej egzekucji.

Odpowiedzialność członków zarządu jest osobista i solidarna.
Odpowiedzialność osobista oznacza, iż członkowie zarządu odpowiadają swoim majątkiem prywatnym za całość zobowiązań spółki, a solidarna, że wszyscy członkowie zarządu odpowiadają za cały dług. Określona w art. 299 KSH odpowiedzialność ma charakter subsydiarny, ponieważ uzależniona jest od niemożności uzyskania zaspokojenia roszczenia od spółki. Oznacza to, że wierzyciel musi dochodzić zaspokojenia swoich roszczeń w pierwszej kolejności od spółki, a dopiero w sytuacji gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, może wystąpić z żądaniem zaspokojenia swojego roszczenia do członków jej zarządu.

Zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i w doktrynie przyjmuje się, iż odpowiedzialność za zobowiązania spółki ponoszą osoby, które były członkami zarządu w czasie, kiedy zobowiązania te powstały lub stały się wymagalne, przy czym równocześnie musiały wystąpić wówczas przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub otwarcia postępowania układowego.

W związku z powyższym za dane zobowiązanie spółki odpowiadają osoby:

1) które były członkami zarządu w czasie jego powstania, oraz
2) te, które pełniły funkcję członka zarządu w czasie, gdy zobowiązanie to już istniało i było wymagalne.

Niezwykle istotnym jest to, że samo wykreślenie członka zarządu z rejestru, albo fakt, że nigdy nie został do niego wpisany nie wyłącza jeszcze jego odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki również po wykreśleniu go z Krajowego Rejestru Sądowego. Momentem, od którego rozpoczyna się odpowiedzialność członka zarządu jest podjęcie uchwały powołującej go do pełnienia funkcji członka zarządu, nie zaś moment dokonania wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, który ma charakter jedynie deklaratoryjny.

Powołany już wyżej art. 299 KSH przewiduje bardzo szeroki zakres odpowiedzialności członka zarządu i obejmuje wszystkie należności wobec spółki, co do których egzekucja okazała się bezskuteczna. Co istotne, wierzyciel spółki poza należnością główną może dochodzić również zwrotu kosztów procesu wytoczonego przeciwko spółce, odsetek ustawowych za czas opóźnienia oraz kosztów bezskutecznej egzekucji. Nadto należy podkreślić, że wbrew dosyć powszechnie panującej ale błędnej opinii, bez znaczenia pozostaje fakt, czy są to należności prywatnoprawne czy też publicznoprawne.

Osoba będąca członkiem zarządu odpowiada więc za zobowiązania spółki nie tylko wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Urzędu Skarbowego, ale również za zobowiązania spółki wobec innych podmiotów, w tym pracowników i kontrahentów.

2. Przesłanki odpowiedzialności członka zarządu

Zasadniczą przesłanką odpowiedzialności jest bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. Z reguły bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce zostaje stwierdzona postanowieniem właściwego komornika.
Należy jednak pamiętać, że nie zawsze wszczynanie egzekucji przeciwko spółce będzie konieczne. W przypadku, gdy istnieją oczywiste powody do stwierdzenia, iż postępowanie egzekucyjne nie przyniesie oczekiwanego skutku, bezskuteczność egzekucji może być dowodzona również w inny sposób.
Niezależnie od powyższego, należy wskazać, iż sam fakt prowadzenia przeciwko spółce bezskutecznej egzekucji nie jest jeszcze wystarczającą przesłanką do pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności. W art. 299 § 2 KSH wskazane zostały warunki, których spełnienie powoduje możliwość uchylenia się od odpowiedzialności.
Zgodnie z art. 299 KSH warunkiem wystąpienia z powództwem przeciwko członkowi zarządu jest:
1) bezskuteczność prowadzonej przeciwko spółce egzekucji oraz
2) brak możliwości wykazania przez członka zarządu jednej z trzech wskazanych poniżej okoliczności uwalniającej go od odpowiedzialności.
Co ważne, członek zarządu może jednak uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, jeżeli wykaże, że:
1) we właściwym czasie złożył wniosek o ogłoszenie upadłości lub podanie o otwarcie postępowania układowego, albo
2) niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub o otwarcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo
3) pomimo niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub o otwarcie postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

3. Przedawnienie roszczeń przeciwko członkowi zarządu

Jeżeli chodzi o kwestię przedawnienia roszczeń przeciwko członkom zarządu, to należy wskazać, że do przedawnienia roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu zastosowanie znajdzie 3 – letni termin przedawnienia, o którym mowa
w art. 4421 § 1 Kodeksu cywilnego.
Bieg terminu przedawnienia co do zasady rozpoczyna się od dnia, w którym możliwe było stwierdzenie bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce. Takim standardowym stwierdzeniem bezskuteczności jest powołane już wyżej postanowienie komornika o bezskutecznej egzekucji wobec spółki.

Wobec powyższego po upływie trzech lat od momentu uzyskania przez wierzyciela wiadomości, iż dochodzenie roszczeń wobec spółki jest bezskuteczne, roszczenie to przedawnia się, a pozwany członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności podnosząc zarzut przedawnienia.

4 .Podsumowanie

Mając powyższe na uwadze oczywistym jest, że z pełnieniem funkcji członka zarządu spółki z o.o. związane jest ryzyko ponoszenia przez członka zarządu odpowiedzialności za zobowiązania spółki w razie jej niewypłacalności.

Ryzyko to jest o tyle duże, że członek zarządu odpowiada całym swoim majątkiem nie tylko za własne decyzje, ale również za działania pozostałych członków zarządu, a także pracowników spółki, których błędne działania, decyzję mogą rodzić powstanie określonych zobowiązań wobec spółki.

Niemniej jednak osobista odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki, pomimo swojego surowego charakteru, nie pozbawia ich możliwości obrony, dając pozwanym członkom zarządu prawo uwolnienia się od niej.

Pamiętać należy jednak, że w takiej sytuacji ciężar udowodnienia przesłanek uwalniających od odpowiedzialności spoczywa na pozwanym członku zarządu, co oczywiście stawia go w trudniejszej pozycji procesowej.

Wobec powyższego każdy kto otrzyma propozycję pełnienia funkcji członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przed wyrażeniem zgody na objęcie funkcji i podjęciem ostatecznej decyzji, musi dokonać analizy sytuacji prawnej i finansowej danej spółki, biorąc pod uwagę, że po spełnieniu wyżej opisanych przesłanek może ponosić odpowiedzialność całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki.

Autor:
Bartłomiej Laburda
Radca prawny, Partner

Treść niniejszego wpisu nie stanowi opinii lub informacji prawnej i nie może być podstawą do podejmowania decyzji z zakresu prawa czy obrotu gospodarczego. Zmienność prawa, kierunków orzecznictwa, czy też poglądów doktryny kształtujących się na ich gruncie powoduje, iż treść wpisu może wymagać modyfikacji lub uzupełnienia. Co więcej treść wpisu nie uwzględnia okoliczności i stanu faktycznego danej sprawy, które są decydujące dla zajęcia stanowiska w konkretnej sprawie i sformułowania wiążącej opinii prawnej.

Opublikowane w

Likwidacja spółki z o.o.

Likwidacja spółki z o.o.

W pierwszej kolejności należy rozróżnić pojęcie likwidacji od rozwiązania Spółki, albowiem w praktyce dosyć często te dwa pojęcia są ze sobą mylone, bądź też używane zamiennie.

Kodeks spółek handlowych odróżnia rozwiązanie spółki od jej likwidacji.

Rozwiązanie spółki polega jednak w ścisłym sensie na zakończeniu bytu prawnego, które może nastąpić po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego. Rozwiązanie spółki nie następuje więc samoistnie, ale jego warunkiem jest przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego. Tak więc likwidacja jest zespołem czynności polegających na zakończeniu interesów bieżących spółki, ściągnięciu wierzytelności, wypłaceniu zobowiązań i upłynnieniu majątku spółki. W wyniku przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego spółka może ulec rozwiązaniu i wykreśleniu z rejestru.

Jakie czynności należy podjąć aby przeprowadzić proces likwidacji Spółki ?

Przede wszystkim, przed podjęciem jakichkolwiek działań niezbędna będzie analiza umowy spółki i jej ocena pod kątem planowanych czynności. Trudno sobie wyobrazić, aby podejmować istotne działania – a takim z pewnością jest jej likwidacja – dotyczące spółki bez wnikliwej analizy treści jej umowy.

Co do zasady proces likwidacji obejmuje następujące etapy:

1. Uchwała o rozwiązaniu spółki.

Uchwała zgromadzenia wspólników o rozwiązaniu spółki jest najczęściej spotykaną podstawą rozpoczęcia likwidacji. Uchwała taka wymaga większości 2/3 głosów wspólników, o ile umowa spółki nie przewiduje surowszych wymagań w tym zakresie. Uchwała ta pod rygorem jej nieważności powinna być stwierdzona protokołem notarialnym.

2. Wybór likwidatorów.

Po otwarciu likwidacji nie działa zarząd, a jego funkcje pełnią likwidatorzy. Co do zasady, likwidatorami są członkowie zarządu spółki, jednakże wspólnicy mogą w umowie spółki albo późniejszej uchwale wybrać na likwidatorów inne osoby, w tym również samych siebie. W przypadku gdy o postawieniu spółki w stan likwidacji orzeka sąd, również on powołuje likwidatorów. W takim wypadku również tylko sąd może ich odwołać. Likwidatorem może być tylko osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która nie jest skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa wymienione w art. 18 § 2 Kodeksu spółek handlowych, z zastrzeżeniem art. 18 § 2 i 3 Kodeksu spółek handlowych, oraz członek rady nadzorczej i komisji rewizyjnej (art. 214 § 1 Kodeksu spółek handlowych). Co istotne, podobnie jak członkowie zarządu, likwidator spółki z o.o. również ponosi odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 Kodeksu spółek handlowych za zobowiązania powstałe w czasie pełnienia funkcji . Nadto z dniem otwarcia likwidacji spółki wygasają wszelkie ustanowione prokury. Inne organy spółki jak np. rada nadzorcza , istnieją nadal.

3. Zgłoszenie do KRS i ogłoszenie w MSiG.

Na likwidatorze ciąży obowiązek zgłoszenia otwarcia likwidacji do sądu rejestrowego, we wniosku należy wskazać imiona i nazwiska likwidatorów oraz ich adresy, a także sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów i wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowej reprezentacji spółki. Należy pamiętać, aby we wnioskach kierowanych do sądu oraz odpowiednich organów posługiwać się nazwą spółki z dopiskiem „w likwidacji”.

Likwidatorzy powinni ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczy o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywając wierzycieli do zgłoszenia swoich wierzytelności w terminie 3 miesięcy od dnia publikacji ogłoszenia.

4. Bilans otwarcia likwidacji.

Następnie likwidatorzy powinni sporządzić bilans otwarcia likwidacji. Dokument ten likwidatorzy składają zgromadzeniu do zatwierdzenia. Bilans otwarcia likwidacji należy sporządzić w terminie 15 dni od zajścia zdarzeń, które spowodowały otwarcie likwidacji, nie później jednak niż w ciągu 3 miesięcy od tej daty. Jeżeli czas trwania likwidacji jest dłuższy niż rok, likwidatorzy powinni po upływie każdego roku obrotowego składać zgromadzeniu sprawozdanie roczne ze swej działalności oraz sprawozdanie finansowe. Rokiem obrotowym będzie w przypadku likwidacji 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych liczonych od dnia rozpoczęcia likwidacji.

5 . Czynności likwidacyjne.

Do zadań likwidatorów należy zakończenie interesów bieżących spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki, a nowe interesy mogą być wszczynane, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku.

Co ważne, nie zostało bezwzględnie wykluczone zawieranie nowych umów, pod warunkiem, że służy to zakończeniu bieżących spraw spółki, ściągnięciu wierzytelności, wypełnieniu zobowiązań i spieniężeniu majątku spółki.

Do czynności likwidacyjnych zalicza się również upłynnienie majątku spółki, poza spieniężeniem majątku również poprzez rozliczenie się z wierzycielami. Ściągnięcie wierzytelności oraz wypełnienie zobowiązań dotyczy zarówno osób trzecich jak i wspólników. W tym celu likwidatorzy mogą wszczynać postępowania sądowe. Jeżeli chodzi o posiadane nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników.

Podkreślenia wymaga – co ma niezwykle istotne znaczenie w praktyce – że możliwe jest wykreślenie z rejestru spółki z o.o., jeżeli w wyniku przeprowadzonego i zakończonego postępowania likwidacyjnego zostanie spieniężony cały jej majątek, a mimo to zostaną niewypełnione zobowiązania ciążące na tej spółce.

6. Sprawozdania likwidacyjne oraz złożenie wniosku o wykreślenie spółki z KRS.

Następnie, po ukończeniu czynności likwidacyjnych, likwidatorzy sporządzają sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli, z tym zastrzeżeniem, że nie może sporządzenie tego sprawozdania, nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli – art. 286 Kodeksu spółek handlowych). Pozostały majątek dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Sprawozdanie podlega zatwierdzeniu przez zgromadzenie. Jeżeli zgromadzenie zwołane w celu zatwierdzenia sprawozdania nie odbyło się z powodu braku kworum, likwidatorzy mogą wykonać dalsze czynności bez zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego. Sprawozdanie jest następnie ogłaszane w siedzibie spółki oraz składane sądowi rejestrowemu wraz z wnioskiem
o wykreślenie spółki z rejestru.

Ostatnim sprawozdaniem finansowym w toku likwidacji spółki, które należy sporządzić jest sprawozdanie na dzień zakończenia likwidacji. Sprawozdanie takie powinno być sporządzone w ciągu trzech miesięcy od zakończenia procesu podziału kwot likwidacyjnych pomiędzy wspólników. Sprawozdanie to wymaga również zatwierdzenia przez zgromadzenie wspólników, ogłoszenia i przesłania do sądu rejestrowego wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki.

Istotnym jest rozróżnienie obu wyżej wskazanych sprawozdań, albowiem do przeprowadzenia likwidacji koniecznym jest sporządzenie i zatwierdzenie zarówno sprawozdania likwidacyjnego, o którym mowa w art. 288 Kodeksu spółek handlowych, jak i sprawozdania finansowego na dzień zakończenia likwidacji.

Ustanie bytu prawnego Spółki następuje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o wykreśleniu spółki z o.o. z Krajowego Rejestru Sądowego.

Należy jednocześnie pamiętać, iż Spółka powinna podjąć uchwałę o wyznaczeniu osoby przechowującej księgi i dokumenty rozwiązanej spółki, o ile nie zostało to wskazane w umowie spółki. Ponadto likwidator zobowiązany jest do złożenia oświadczenia o zakończeniu czynności likwidacyjnych i braku toczących się postępowań sądowych, administracyjnych, komorniczych oraz o zaspokojeniu wszystkich wierzytelności.

7. Pozostałe obowiązki likwidatorów.

Niezależnie od wyżej wskazanych obowiązków, likwidatorzy są zobowiązani do zawiadomienia o rozwiązaniu spółki urzędu skarbowego oraz innych właściwych organów. Do czynności, które należy jeszcze wykonać należą:

a) złożenie zeznania podatkowego wraz ze sprawozdaniem finansowym do organu podatkowego i zawiadomienie o zakończeniu postępowania likwidacyjnego,

b) złożenie deklaracji NIP-2 dla potrzeb zawiadomienia o zmianie statusu podatnika w podatku dochodowym,

c) zawiadomienie GUS o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej przez spółkę,

d) wystąpienie do właściwego naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem, sporządzonym na urzędowym formularzu, o wykreślenie zlikwidowanej spółki z rejestru podatników VAT (druk VAT-Z).

Autor:

Bartłomiej Laburda

Radca prawny, Partner

Treść niniejszego wpisu nie stanowi opinii lub informacji prawnej i nie może być podstawą do podejmowania decyzji z zakresu prawa czy obrotu gospodarczego. Zmienność prawa, kierunków orzecznictwa, czy też poglądów doktryny kształtujących się na ich gruncie powoduje, iż treść wpisu może wymagać modyfikacji lub uzupełnienia. Co więcej treść wpisu nie uwzględnia okoliczności i stanu faktycznego danej sprawy, które są decydujące dla zajęcia stanowiska w sprawie sformułowania wiążącej opinii prawnej.